استرس شغلی در پرستاران و راهکارهای رفع آن
یکی از چالش‌های اساسی در حوزه سلامت، استرس شغلی در پرستاران است. استرس شغلی اثرات گسترده‌ای برروی سلامت روانی و جسمی پرستاران، کیفیت مراقبت از بیماران و عملکرد سازمانی می‌گذارد. مطالعات نشان می‌دهند که استرس شغلی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی، افزایش خستگی، فرسودگی شغلی و حتی افزایش میزان خطاهای پزشکی شود. در این مقاله از اوراطب به بررسی استرس شغلی پرستاران و راهکارهای مدیریت آن می‌پردازیم.
علائم استرس شغلی در پرستاران
پرستاران به دلیل فشارهای کاری مداوم و شیفت‌های طولانی در معرض استرس شغلی هستند و علائم متعددی را تجربه می‌کنند. البته این علائم می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشند و همه یا بعضی از علائم استرس را داشته باشند. برخی از علائم استرس شغلی پرستاران عبارتند از:
خستگی مزمن و فرسودگی شغلی (Burnout): شیفت‌های طولانی و حجم کاری بالا منجر به خستگی جسمی و روانی در پرستاران می‌شوند.
اضطراب و افسردگی: مطالعات نشان داده‌اند که پرستاران، به‌ویژه پرستاران شاغل در بخش مراقبت‌های ویژه، نرخ بالاتری از اضطراب و افسردگی را نسبت به سایر پرستاران تجربه می‌کنند.
اختلالات خواب: استرس شغلی می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد و منجر به بی‌خوابی شود.
علائم جسمی: سردرد، فشار خون بالا و دردهای عضلانی از جمله علائم فیزیکی مرتبط با استرس شغلی در پرستاران هستند.
افزایش خطر اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): درگیری‌های بین‌فردی و فشارهای شغلی می‌توانند منجر به بروز علائم PTSD در پرستاران شوند.
دلایل ایجاد استرس شغلی پرستاران
همان طور که گفته شد، عوامل متعددی در ایجاد استرس شغلی در پرستاران و بروز علائمی مانند اضطراب، افسردگی و کاهش رضایت شغلی نقش دارند. برخی از عوامل مؤثر بر استرس شغلی در پرستاران عبارتند از:
محیط کاری پرتنش: شیفت‌های طولانی، حجم کاری بالا و کمبود نیروی انسانی باعث افزایش تنش در محیط کاری و استرس شغلی پرستاران می‌شوند.
تعامل با بیماران و خانواده‌ها: برخورد با بیماران بدحال و خانواده‌های نگران می‌تواند باعث ایجاد فشار روانی برروی پرستاران شود.
عدم حمایت سازمانی: کمبود منابع و نیروی انسانی، نبود حمایت مدیریتی، عدم مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها و عدم توجه به نیازهای پرستاران می‌توانند باعث ایجاد استرس شغلی شوند.
تعارض نقش‌ها: در برخی از موارد، تعارض میان وظایف حرفه‌ای و زندگی شخصی و عدم توجه اطرافیان به این نقش‌ها می‌توانند عامل ایجاد استرس شغلی باشند.
تأثیر استرس شغلی بر پرستاران و سیستم سلامت
استرس شغلی نه‌تنها بر سلامت فردی پرستاران، بلکه بر نظام سلامت تأثیر می‌گذارد و پیامدهای گسترده‌ای را به دنبال دارد. برخی از این پیامدها شامل موارد زیر هستند:
کاهش کیفیت مراقبت از بیماران: استرس می‌تواند توانایی پرستاران را در ارائه مراقبت مؤثر کاهش دهد.
افزایش نرخ خطاهای پزشکی: پرستاران تحت استرس، مستعد انجام اشتباهات سهوی در مراقبت از بیماران هستند.
افزایش غیبت‌های کاری: در کشور انگلستان، پرستاران به‌طور متوسط یک هفته در سال را به دلیل استرس و مشکلات روانی مرخصی می‌گیرند.
ترک شغل: استرس مزمن می‌تواند منجر به ترک شغل پرستاری، به‌ویژه در مراحل اولیه وارد شدن به این حرفه شود.
افزایش خطر خودکشی: مطالعات نشان داده‌اند که پرستاران نسبت به مشاغل غیر کادر درمان بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند.
راهکارهای مدیریت و کاهش استرس شغلی
مدیریت استرس شغلی در پرستاران به یک رویکرد جامع نیاز دارد که هم به عوامل فردی و هم سازمانی توجه داشته باشد. اجرای راهکارهای رفع استرس شغلی پرستاران و توجه به نکات مراقبتی برای کادر درمان به بهبود سلامت روانی پرستاران، افزایش رضایت شغلی و ارتقا کیفیت مراقبت از بیماران و خدمات‌رسانی کمک می‌کند.
راهکارهای فردی رفع استرس شغلی پرستاران
- مراقبت از خود از طریق تغذیه سالم، خواب کافی، نوشیدن آب کافی، ورزش منظم و تمرینات آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن
- توسعه مهارت‌های شخصی مانند مهارت‌های ارتباطی، مهارت حل مسئله، مدیریت تعارض و مدیریت زمان
- دریافت حمایت اجتماعی و عاطفی از طریق برقراری ارتباط با همکاران، دوستان و خانواده
- استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن مانند تنفس عمیق، موسیقی درمانی، هنر درمانی و نوشتن احساسات در دفترچه خاطرات
راهکارهای سازمانی رفع استرس شغلی پرستاران
- ایجاد محیط کاری مناسب از طریق تضمین منابع کافی، مشارکت پرستاران در تصمیم‌گیری‌های سازمانی و ارائه بازخورد مثبت
- ارائه آموزش‌های مرتبط با مدیریت استرس و توسعه مهارت‌های حرفه‌ای
- تعیین نسبت مناسب پرستار به بیمار برای کاهش فشار کاری و افزایش کیفیت خدمات‌رسانی
- فراهم کردن شرایط دسترسی آسان به روانشناسان و مشاوران برای حمایت از سلامت روان پرستاران
جمع‌بندی
استرس شغلی در پرستاران یک مسئله جدی است که به توجه فوری و دقیق خود فرد، اطرافیان و مدیران نیاز دارد. با توجه به تبعات گسترده استرس شغلی در پرستاران برروی خود آن‌ها و سیستم بهداشت و درمان، شناسایی علائم و درک تأثیرات آن‌ها می‌توانند گام مهمی در جهت رفع آسیب‌های ناشی از استرس شغلی باشند. علاوه‌بر این، پیشگیری و مدیریت استرس شغلی نیز در نهایت منجر به بهبود شرایط کاری و ایجاد فضایی امن و انسانی برای پرستاران، سایر کادر درمان و بیماران می‌شود و از این حیث بسیار حائز اهمیت است. در واقع، حفظ سلامت روانی پرستاران نه‌تنها به نفع خود آن‌ها است، بلکه ضامن ارائه مراقبت باکیفیت به بیماران و افزایش کارایی سیستم سلامت است.
